Tekerlekli Paten Tarihi
PATEN TARİHİ
Dünyada resmi olarak belgelenmiş ilk tekerlekli paten 1760 yılında Londra’da ortaya çıktı. . Tekerlekli Paten; Kendi içinde 'inline' sıralı tek hat üzerinde tekerler 'quad' ise 2 önde 2 arkada olarak ikiye ayırır.
Inline Paten: Tek bir hatta(line) peşi sıra dizilmiş tekerleklere sahip olan paten
Dünyada resmi olarak belgelenmiş ilk tekerlekli paten 1760 yılında Londra’da ortaya çıktı. . Tekerlekli Paten; Kendi içinde 'inline' sıralı tek hat üzerinde tekerler 'quad' ise 2 önde 2 arkada olarak ikiye ayırır.
Inline Paten: Tek bir hatta(line) peşi sıra dizilmiş tekerleklere sahip olan paten
Quad Paten: ön ve arka kısımlarda ikişer adet olmak üzere toplamda dört adet tekerlekeğe sahip olan paten.
1743 Tekerlekli paten veya patenle ilgili ilk belgelenmiş referans bir Londra sahne sanatçısı tarafından bırakılmıştır. Muhtemelen sıralı bir tekerlek üzerine bir tasarım olan bu patenlerin mucidi bilinmiyor ve tarihte kaybolduğu düşünülüyor.
1760 – Inline Patenin Doğuşu ‘Inline patenin öncüsü kimdir?’ sorusuna cevap verebilmek için 1700’lerin ortalarına dönmek gerekir. Belçika’lı John Joseph Merlin, ‘buz olmayan zeminde paten kayma’ probleminden oldukça etkilenmişti.
1735’de Huys, Belçika’da doğan, saat tamircisi, müzik aleti yapımcısı ve mucit olan John Joseph Merlin'in icatlarından birisi, tek sırada dizilmiş küçük metal tekerleklere sahip ‘inline’ patenlerdi. İcatlarını sergilediği müzesini tanıtmak için sıklıkla patenlerini giyiyordu. Merlin bu sefer bir maskeli balo partisine patenleriyle katıldı. Partide, duramayıp pahalı devasa bir aynaya çarptı ve ciddi sakatlık geçirdi. Durmak ve manevra, Merlin’in paten becerisi ve icatlarıyla çözülemeyen bir sorundu. Patenlerini çok defa sergiledi ancak patentlenmedi. Önümüzdeki yıllarda paten tasarımları Merlin’in paten tasarımını takip etti.
1789 – Inline Paten Fikri Fransa’da
Inline paten fikri, 1789 yılında Lodewijik Maximilian Van Lede’nin Fransızca
‘patin a terre’ olarak isimlendirdiği patenleriyle Fransa’da hayat buldu. Van
Lede’nin patenleri ahşap tekerleklere sahip demir plakadan oluşuyordu.
1760 – Inline Patenin Doğuşu ‘Inline patenin öncüsü kimdir?’ sorusuna cevap verebilmek için 1700’lerin ortalarına dönmek gerekir. Belçika’lı John Joseph Merlin, ‘buz olmayan zeminde paten kayma’ probleminden oldukça etkilenmişti.
1735’de Huys, Belçika’da doğan, saat tamircisi, müzik aleti yapımcısı ve mucit olan John Joseph Merlin'in icatlarından birisi, tek sırada dizilmiş küçük metal tekerleklere sahip ‘inline’ patenlerdi. İcatlarını sergilediği müzesini tanıtmak için sıklıkla patenlerini giyiyordu. Merlin bu sefer bir maskeli balo partisine patenleriyle katıldı. Partide, duramayıp pahalı devasa bir aynaya çarptı ve ciddi sakatlık geçirdi. Durmak ve manevra, Merlin’in paten becerisi ve icatlarıyla çözülemeyen bir sorundu. Patenlerini çok defa sergiledi ancak patentlenmedi. Önümüzdeki yıllarda paten tasarımları Merlin’in paten tasarımını takip etti.
1789 – Inline Paten Fikri Fransa’da
Inline paten fikri, 1789 yılında Lodewijik Maximilian Van Lede’nin Fransızca
‘patin a terre’ olarak isimlendirdiği patenleriyle Fransa’da hayat buldu. Van
Lede’nin patenleri ahşap tekerleklere sahip demir plakadan oluşuyordu.
1818 – Buz Pateni Balesi’nde Tekerlekli Paten Almanya’nın Berlin kentinde tekerlekli patenler, sahnede buz olmadığında buz pateni hareketleri yapabilmek için ‘The Artist or Winter Pleasures’ adlı balede kullanıldı.
Buz pateni, tekerlekli paten kayan kişiler tarafından taklit edilen kış zevklerinden biriydi. O zamanlar hangi patenlerin kullanıldığı tam olarak bilinmiyor.
1819 – İlk Patent
1819’da Paris’te M. Petitbled tarafından 'inline' tasarıma sahip, ilk tekerlekli paten patenti alındı. Ahşap, metal veya fildişinden oluşan bu paten, üç tekerleğe sahipti. Petitbled, bu patenlerin bir buz pateninin yaptığı her şeyi yapabileceğini düşünüyordu. Fakat tekerleklerde kullanılan sert malzemeler buna izin vermedi. Manevra ve itme(pushing) oldukça zordu
1819 – İlk Patent
1819’da Paris’te M. Petitbled tarafından 'inline' tasarıma sahip, ilk tekerlekli paten patenti alındı. Ahşap, metal veya fildişinden oluşan bu paten, üç tekerleğe sahipti. Petitbled, bu patenlerin bir buz pateninin yaptığı her şeyi yapabileceğini düşünüyordu. Fakat tekerleklerde kullanılan sert malzemeler buna izin vermedi. Manevra ve itme(pushing) oldukça zordu
1823 – Rolito veya Volito
1823’de, John Joseph Merlin’in patenlerinden 63 sene sonra İngiliz Robert J. Tyers, ‘Rolito’ adını verdiği ‘inline’ paten tasarımına patent aldı. Rolito, beş tekerlekten oluşuyordu. Orta tekerlekler, bir patencinin ağırlığını değiştirerek hızlı manevra yapabilmesi için ön ve arka tekerleklerden daha büyüktü.(bknz. Rockering)
1828 - İki Yeni Model, İki Yeni Patent 1828 yılında Avusturya'da Viyanalı bir saat yapımcısı olan August Lohner, bambaşka bir paten tasarımı için patent aldı. O zamana kadar tüm tasarımlar 'inline' dizayna sahipti. Ancak Lohner'in tasarımı, üç tekerlekli bisikletlere benziyordu. Arkada yanyana iki tekerlek ve önde bir adet tekerlek bulunuyordu. 1828'de bir başka patent ise Fransa'da Jean Garcin tarafından 'Cingar' adını verdiği pateni için alındı. 'Cingar' ismi, Jean Garcin'in soyadı hecelerinin tersine çevirerek yaratılmıştır. Cingar üç tekerlekli olup 'inline' dizayna sahipti. Garcin o yıllarda bir paten pisti açtı. Bu esnada pek çok insana paten öğretti ve 'Le Vrai Patineur' adlı kitabı yazdı. Ancak çok sayıda yaralanma olmasından dolayı Garcin pisti kapatmak zorunda kaldı.
1852 - Patenler İçin Bilyalı Rulman İngiliz J.Gidman, bilyalı rulmanlarla donatılmış patenler için bir patent başvurusunda bulundu. Ancak bilyalı rulmanları patenlerde görmek için 30 yıl beklemek zorunda kaldı.
1859 - Kauçuk Tekerlekli Paten Woodward Paten, ahşap bir zeminde demir veya metal tekerleklerden daha iyi çekiş sağlamak için 1859'da Londra'da ortaya çıktı. Kükürtle işlenilmiş(volkanize) kauçuk dört adet tekerleğe sahipti. 1823'de üretilen Rolito adlı modele benzeyen bu patenler, manevrayı kolaylaştırmak için ön ve arka tekerlekler orta tekerleklere göre daha küçüktü(rockering). Ancak bu manevra problemlerini çözemedi. Woodward
Paten, Moden Figür Pateni'nin kurucusu Jackson Haines tarafından sergiler için kullanıldı.
1860 - ABD Patent Ofisi'nden İlk Paten Patenti Amerika'nın Connecticut Eyaleti'nde mucit olan Reuben Shaler, dönemin patenlerinde büyük bir sorun olan manevra problemini çözmek için bir paten geliştirdi. Bu, ABD Patent Ofisi tarafından yayınlanan ilk paten patenti olan 'Parlor Skate' idi. Patenin dört tekerleği, günümüz frame'lerine benzeyen bir askı ile bağlandı. Kavramayı arttırmak için tekerleklerin yüzeylerinde kauçuk kullanılması önerilmişti. Ancak bu patenler, modayı hiçbir zaman
yakalayamadı.
1863 - Quad Paten'in Doğuşu Mobilya mağazası sahibi olan Amerikalı James Plimpton, 1863'te tekerlekli pateni tamamen yeniden tasarladı ve Quad Paten Tarihi başlamış oldu. Plimpton, bir çift tekerleği öne, diğerini de arkaya koydu. Quad Patenler 'inline' patenlere göre daha fazla kontrol sağladı ve kullanımı daha kolaydı. Plimpton, bu icadınan servetler kazandı.
1866 - Quad Patenler Yükselişte
Plimpton'ın ilk pateni ayakkabıya tutturulmuştu, gelişen tasarımda buckle ve strap(kayış)'lar kullanıldı. Plimpton, New York'ta ki mobilya mağazasında ufak bir paten alanı yaptı ve burada müşterilerine paten kiraladı. New York's Roller Skating Association'u kurdu. Paten kayma yeterliliği testleri başlattı.
Kuzeydoğuda paten pistleri işletti ve ders vermek için seyahatler yaptı. 4 yıl sonra, Plimpton'ın patenlerinin kullanıldığı 20 ülkede yeterlilik testi madalyaları veriliyordu.
1867 - Inline ve Quad
1828'de patenti alınan 'Cingar' adlı paten modeli, Paris'te ki 1867 Exposition
Universelle'de kısa süreli bir canlanma yaşadı. Ancak Quad Paten'in popüler
olduğu bu yıllarda 'inline' patenler pek ilgi görmedi.
1880-Samuel Winslow' Tekerlekli Paten Fabrikası ve Pisti
1884 - Bilyalı Rulman Patenti
Levant M. Richardson, sürtünmeyi azaltmak için paten tekerleklerinde bilyalı
rulman kullanmak için bir patent aldı. Bu, patencilerin minimum çabayla daha
hızlı kaymalarını ve patenlerin ağırlıklarının azalmasını sağladı.
1905 - Ayarlanabilir Paten ve Chicago Roller Skate
John Jay Young, New York'ta ayak uzunluğu ayarlanabilir bir paten patenti aldı.
Chicago Roller Skate Şirketi, Ralph, Walter ve Robert Ware kardeşler tarafından
kuruldu. İlk patenleri hiç kimseyi etkilememiş olsa da, 1906 senesinde Model-A
adını verdikleri paten pek çok kişi tarafından onay aldı.
1924 Fédération Internationale de Patinage a Roulettes (FIPR) uluslararası bir spor organizasyonu olarak kuruldu gayri resmi olarak zaten yönetmekte olan birkaç ulusal federasyon arasında tekerlekli pist hokeyi yarışmaları düzenlendi. İki Olimpik sporcu Fred Renkewitz ve Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) İptalcisi Otto Myer, dört Avrupa ülkesinin temsil edildiği toplantıyı düzenledi: İsviçre, İngiltere, Almanya ve Fransa. FIPR'nin ilk Başkanı 1924'ten 1960'a kadar hizmet veren Fred Renkewitz'di.Bu federasyon ilerde Fırs adını alacak ve daha sonra world skate adını alarak birçok ekstreme tekerli sporları içerisine alarak kaykayı olimpik tekerlekli hız patenini ise aday konumuna getirecek
1936- FIPR tarafından düzenlenen ilk Dünya Şampiyonası Rink Hockey
1937- İtalya'daki ilk Roller Speed Pateni Dünya Şampiyonasını
1938- Tekerlekli Paten Dünya Kupası'na ev sahipliği yaparken Yol yarışmaları İtalya'nın Ferrara kentinde gerçekleşti.
1939- İkinci Rink Hokeyi Dünya Kupası İsviçre'nin Montreaux kentinde yapıldı.
1941 - Modern Paten Hollanda'da
Hollanda'da modern inline patenler yavaş yavaş ortaya çıkıyor.
1960 - Günümüz Patenlerine Yakın Modeller Chicago Roller Skate Şirketi tarafından bugünün patenlerine benzer patenler üreterek pazara girmeye çalışıyor. Patenler dengesiz, konforsuz ve frenleri güvenilir değil.
1960 yılında Sovyet Rusya'ya ait dört tekerlekli ve ön tarafında fren olan bir iniline paten yapıldı. Sağlam yapılı ve günümüz figür patenlerine benziyordu.
1966 - Rollerblade Markasını Etkileyen Paten Chicago Roller Skate kurucularından Walter Ware'nin oğlu olan Gordon Ware'nin paten tasarımı, Rollerblade'in kurucusu Scott Olson'ı etkileyen tasarımdı. Ön ve arka tekerlekler botun dışın a uzanıyordu(günümüz patenleri gibi) Bu model, Inline Paten endüstrisinin gelişiminde önemli rol oynamıştır.
1979 - Efsane Kardeşler Profesyonel buz hokeyi oyuncusu olan, Amerikalı Scott ve Brennan Olson kardeşler, buz olmadığı dönemlerde hokey antrenmanı yapmayı düşündüler. Antik paten çifti buldular ve onu modern malzemeler kullanarak yeniden tasarlamak için yola koyuldular. Pek çok farklı kombinasyonları deneyerek, en ideal tasarımı bulmaya çalıştılar.
1980-1985- Rollerblade Chicago Roller Skate Şirketi'nin paten tasarımını satın alan Olson kardeşler, sonrasında Rollerblade Inc.'ye dönüşecek olan Ole's Innovative Sports Şirketini
kurdular. Bir kaç kişiyle beraber evlerinin altında patenleri birleştirmeye başladılar. İlk yıl satışları 300.000 doları aştı. Tekerlekli Paten tarihinde daha önce karşılaşılmamış bir fenomene imza attılar. Artık Tekerlekli Paten Sporu, Rollerblade kelimesi ile eşanlamlı hale geldi. 1983 senesinde şirket, Eden Prairie, Minnesota'da bir tesise taşındı. Olson kardeşler, hızla büyüyen şirketi yönetmek zorundalardı. Finansal açıdansıkıntılar yaşanıyordu. 1984'de iki iş adamıyla anlaştılar. Bir sene sonra ise şirketi tamamen satmak zorunda kaldılar.
1988-1999 - Agresif Paten'in Doğuşu Rollerblade, 1988 Senesinde ilk agresif paten modeli olan Lightning TRS modelini satışa sundu. O yıllarda şirket, paten pazarının %70-75'ine sahipti. Lightning TRS'nin başarısıyla beraber bir çok paten şirketi ortaya çıktı; Ultra Wheels, Oxygen, K2.
1993 - Rollerblade, Inc. ABT veya "Aktif Fren Teknolojisi" ni geliştirdi. Bir ucunda körüğün üstüne, diğer ucunda da kauçuk frene takılan bir fiberglas direk, şasiyi arka tekerleğe bağladı. Patenci durmak için bir bacağını düzeltmek zorunda kaldı, direği frene sürdü ve sonra yere çarptı. ABT'den önce patenciler yere temas etmek için ayağını geriye doğru eğiyorlardı. Yeni fren tasarımı güvenliği arttırdı.
1995 - Agresif paten, dünyada büyük ses getiren uzun yıllar adından söz ettiren ve efsaneleşen X-Games'e eklendi. (2005'de çıkarıldı) Aynı yılın yazında, dördüncü bir disiplin tanındı ve ilk Inline Hokey Dünya Şampiyonası ABD, Chicago'da yapıldı
2017 Eylülde Çin, Nanjing, Dünya Roller Games'in ilk baskısına ev sahipliği yaptı. Bu etkinlik, 15 günlük bir buz pateni festivali sırasında bir şehirde Dünya Skate'nin himayesi altındaki tüm sporların Dünya Şampiyonalarını içeriyordu: 10 spor, 61 ulusal federasyon, 193 milli takım ve 3.000'den fazla sporcu.
2019 da İspanya'nın Barselona kentindeki ikinci dünya kupası için beklentiler daha yüksekti ve tam olarak doğrulandı: 11 spor, 76 ulusal federasyon ve 4.000'in üzerinde sporcu. Bir sonraki durak Arjantin'de olacak.
Kaynakça :
https://www.liveabout.com/the-history-of-inline-skate-development-1963949
https://www.liveabout.com/the-history-of-inline-skate-development-1963949
http://www.patende.com/tekerlekli-paten-tarihi/
https://www.liveabout.com/john-joseph-merlin-father-inline-skating-1963950
Levant M. Richardson, sürtünmeyi azaltmak için paten tekerleklerinde bilyalı
rulman kullanmak için bir patent aldı. Bu, patencilerin minimum çabayla daha
hızlı kaymalarını ve patenlerin ağırlıklarının azalmasını sağladı.
1905 - Ayarlanabilir Paten ve Chicago Roller Skate
John Jay Young, New York'ta ayak uzunluğu ayarlanabilir bir paten patenti aldı.
Chicago Roller Skate Şirketi, Ralph, Walter ve Robert Ware kardeşler tarafından
kuruldu. İlk patenleri hiç kimseyi etkilememiş olsa da, 1906 senesinde Model-A
adını verdikleri paten pek çok kişi tarafından onay aldı.
1924 Fédération Internationale de Patinage a Roulettes (FIPR) uluslararası bir spor organizasyonu olarak kuruldu gayri resmi olarak zaten yönetmekte olan birkaç ulusal federasyon arasında tekerlekli pist hokeyi yarışmaları düzenlendi. İki Olimpik sporcu Fred Renkewitz ve Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) İptalcisi Otto Myer, dört Avrupa ülkesinin temsil edildiği toplantıyı düzenledi: İsviçre, İngiltere, Almanya ve Fransa. FIPR'nin ilk Başkanı 1924'ten 1960'a kadar hizmet veren Fred Renkewitz'di.Bu federasyon ilerde Fırs adını alacak ve daha sonra world skate adını alarak birçok ekstreme tekerli sporları içerisine alarak kaykayı olimpik tekerlekli hız patenini ise aday konumuna getirecek
1936- FIPR tarafından düzenlenen ilk Dünya Şampiyonası Rink Hockey
1937- İtalya'daki ilk Roller Speed Pateni Dünya Şampiyonasını
1938- Tekerlekli Paten Dünya Kupası'na ev sahipliği yaparken Yol yarışmaları İtalya'nın Ferrara kentinde gerçekleşti.
1939- İkinci Rink Hokeyi Dünya Kupası İsviçre'nin Montreaux kentinde yapıldı.
1941 - Modern Paten Hollanda'da
Hollanda'da modern inline patenler yavaş yavaş ortaya çıkıyor.
1960 - Günümüz Patenlerine Yakın Modeller Chicago Roller Skate Şirketi tarafından bugünün patenlerine benzer patenler üreterek pazara girmeye çalışıyor. Patenler dengesiz, konforsuz ve frenleri güvenilir değil.
1960 yılında Sovyet Rusya'ya ait dört tekerlekli ve ön tarafında fren olan bir iniline paten yapıldı. Sağlam yapılı ve günümüz figür patenlerine benziyordu.
1966 - Rollerblade Markasını Etkileyen Paten Chicago Roller Skate kurucularından Walter Ware'nin oğlu olan Gordon Ware'nin paten tasarımı, Rollerblade'in kurucusu Scott Olson'ı etkileyen tasarımdı. Ön ve arka tekerlekler botun dışın a uzanıyordu(günümüz patenleri gibi) Bu model, Inline Paten endüstrisinin gelişiminde önemli rol oynamıştır.
1979 - Efsane Kardeşler Profesyonel buz hokeyi oyuncusu olan, Amerikalı Scott ve Brennan Olson kardeşler, buz olmadığı dönemlerde hokey antrenmanı yapmayı düşündüler. Antik paten çifti buldular ve onu modern malzemeler kullanarak yeniden tasarlamak için yola koyuldular. Pek çok farklı kombinasyonları deneyerek, en ideal tasarımı bulmaya çalıştılar.
1980-1985- Rollerblade Chicago Roller Skate Şirketi'nin paten tasarımını satın alan Olson kardeşler, sonrasında Rollerblade Inc.'ye dönüşecek olan Ole's Innovative Sports Şirketini
kurdular. Bir kaç kişiyle beraber evlerinin altında patenleri birleştirmeye başladılar. İlk yıl satışları 300.000 doları aştı. Tekerlekli Paten tarihinde daha önce karşılaşılmamış bir fenomene imza attılar. Artık Tekerlekli Paten Sporu, Rollerblade kelimesi ile eşanlamlı hale geldi. 1983 senesinde şirket, Eden Prairie, Minnesota'da bir tesise taşındı. Olson kardeşler, hızla büyüyen şirketi yönetmek zorundalardı. Finansal açıdansıkıntılar yaşanıyordu. 1984'de iki iş adamıyla anlaştılar. Bir sene sonra ise şirketi tamamen satmak zorunda kaldılar.
1988-1999 - Agresif Paten'in Doğuşu Rollerblade, 1988 Senesinde ilk agresif paten modeli olan Lightning TRS modelini satışa sundu. O yıllarda şirket, paten pazarının %70-75'ine sahipti. Lightning TRS'nin başarısıyla beraber bir çok paten şirketi ortaya çıktı; Ultra Wheels, Oxygen, K2.
1993 - Rollerblade, Inc. ABT veya "Aktif Fren Teknolojisi" ni geliştirdi. Bir ucunda körüğün üstüne, diğer ucunda da kauçuk frene takılan bir fiberglas direk, şasiyi arka tekerleğe bağladı. Patenci durmak için bir bacağını düzeltmek zorunda kaldı, direği frene sürdü ve sonra yere çarptı. ABT'den önce patenciler yere temas etmek için ayağını geriye doğru eğiyorlardı. Yeni fren tasarımı güvenliği arttırdı.
1995 - Agresif paten, dünyada büyük ses getiren uzun yıllar adından söz ettiren ve efsaneleşen X-Games'e eklendi. (2005'de çıkarıldı) Aynı yılın yazında, dördüncü bir disiplin tanındı ve ilk Inline Hokey Dünya Şampiyonası ABD, Chicago'da yapıldı
2017 Eylülde Çin, Nanjing, Dünya Roller Games'in ilk baskısına ev sahipliği yaptı. Bu etkinlik, 15 günlük bir buz pateni festivali sırasında bir şehirde Dünya Skate'nin himayesi altındaki tüm sporların Dünya Şampiyonalarını içeriyordu: 10 spor, 61 ulusal federasyon, 193 milli takım ve 3.000'den fazla sporcu.
2019 da İspanya'nın Barselona kentindeki ikinci dünya kupası için beklentiler daha yüksekti ve tam olarak doğrulandı: 11 spor, 76 ulusal federasyon ve 4.000'in üzerinde sporcu. Bir sonraki durak Arjantin'de olacak.
Kaynakça :
https://www.liveabout.com/the-history-of-inline-skate-development-1963949
https://www.liveabout.com/the-history-of-inline-skate-development-1963949
http://www.patende.com/tekerlekli-paten-tarihi/
https://www.liveabout.com/john-joseph-merlin-father-inline-skating-1963950